Σε σύνδεση τώρα

Έχουμε 62 επισκέπτες συνδεδεμένους
Για την εκπαίδευση

 

Χρυσάνθη Ινάχογλου

Εγώ είμαι ο γκρεμιστής, γιατί είμ’ εγώ κι ο χτίστης…

 

Ο Διογένης ο Λαέρτιος όταν ρωτήθηκε από νέους μαθητές γιατί σιωπούσε απάντησε «Ιν’ υμείς λαλείτε». Μήπως θα έπρεπε να σιωπήσουμε όλοι εμείς και να δώσουμε το λόγο στα νέα παιδιά; Εμείς δεν διδασκόμαστε από τους φιλοσόφους.

Κυρίες και κύριοι, ιδιαίτερα φορτισμένη ως εκπαιδευτικός πολλών χρόνων, ως διευθύντρια σχολείου που αποχαιρέτησα πολλές φουρνιές αποφοίτων αλλά και ως απόφοιτη του Λυκείου Καλαμαρί, ανταποκρίνομαι στην τιμή που μου έγινε από τη Διεύθυνση του Σχολείου να είμαι η κεντρική ομιλήτρια. 

Διάλεξα ως τίτλο έναν αγαπημένο στίχο του Κωστή Παλαμά, γιατί θεωρώ ότι εκφράζει κάθε υγιώς σκεπτόμενο  άνθρωπο, κάθε νέο άνθρωπο - ή μάλλον θα έπρεπε να εκφράζει.

Η έννοια της δημιουργίας, της οικοδόμησης είναι συνυφασμένη με την έννοια της καταστροφής και της αποδόμησης. Εξάλλου σύμφωνα με τον Πλάτωνα ο άνθρωπος είναι συνώνυμο με τη διαδικασία επανεξέτασης (ο αναθρών ά όπωπε= εκείνος που είναι ικανός να επανεξετάσει όσα είδε).

Και αν θυμηθούμε και τον Μπρεχτ που έλεγε: Εκείνος που είπε Α δεν είναι υποχρεωμένος να πει Β , αν διαπιστώνει ότι το Α που είπε ήταν λαθεμένο. Αλλά και αν ακόμη δεν ήταν λαθεμένο το Α, εντούτοις είμαστε αναγκασμένοι να το αναιρέσουμε. Αναθεωρούμε, γκρεμίζουμε και χτίζουμε, δημιουργούμε αενάως. Τι θα αναθεωρήσουμε; γκρεμίσουμε; Τα κακώς κείμενα της κοινωνίας αλλά και μέσα μας κυρίως μέσα μας. Τι θα γεννηθεί; τι θα χτίσουμε; Θα πρέπει να υπακούει σε ένα νόμο: να είναι ωραίο.

Και ας αρχίσουμε από τον εαυτό μας γιατί  ο μόνος που μας  συνοδεύει και θα μας συνοδεύει σε όλη τη ζωή είναι ο εαυτός μας.

Αυτόν το σύντροφο πρέπει πρώτα απ’ όλα να φροντίσουμε με όλες μας τις δυνάμεις. Να τον κάνουμε αξιαγάπητο, τέλειο, μοναδικό, για να τον παραδώσουμε στον κόσμο.

Ακούω συχνά ένα σλόγκαν στην τηλεόραση: Περήφανος που είμαι εγώ… Ποιοι είστε αλήθεια;; Αυτοί που νομίζουν οι άλλοι ότι είστε; Ή αυτοί που θα θέλανε οι άλλοι να είστε;

 Μου δημιουργεί αμηχανία Σε ποιους νέους απευθύνομαι;

Σε μια έρευνα για τους νέους της Αμερικής που πολύ σύντομα θα ισχύει και για τις δικές μας κοινωνίες διαβάζω κάθε νέος/νέα στην εποχή μας 21 χρονών έχει διαθέσει 15000 ώρες θέασης τηλεόρασης, 15000 ώρες βίντεο και κομπιούτερ games, έχει στείλει 200000 ηλεκτρονικά μηνύματα, sms,e mails 5000 ώρες διαβάσματος βιβλίων. Γεννήθηκαν κρατώντας ένα τηλεκοντρόλ στο χέρι. Τι να πει κανείς στους digital natives; Αισθάνομαι κατά κάποιον τρόπο «αναλφάβητη» απέναντι σ’ αυτούς τους Ψηφιακούς ανθρώπους.

 Όμως εγώ θέλω να πιστεύω ότι απευθύνομαι σε εφήβους που διαμορφώθηκαν σε ένα περιβάλλον πολιτισμού και αγάπης όπου η γνώση μετατρέπεται σε αυτογνωσία και επίγνωση αλλά όχι σε απόγνωση, όπου θεραπεύονται οι τέχνες που εξυψώνουν και απελευθερώνουν τη ψυχή, όπου διδάσκεται η ανθρωπιά και ο σεβασμός, που πήρανε σωστές πρώτες ύλες για να οικοδομήσουν. θα επισημάνω λοιπόν κάποιες πραγματικότητες του έξω κόσμου που ανοίγεται διάπλατα να τους υποδεχτεί.

Ενός κόσμου που λειτουργεί λίγο πολύ με κανόνες reality. Ζούμε σε μια εποχή πρωταθλητισμού: ποιος είναι ο σπουδαιότερος Έλληνας, όπου συναγωνίζεται ο Μαζωνάκης τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, ποια είναι η σημαντικότερη ημερομηνία για την ανθρωπότητα, όπου μπαίνουν σε αντιπαράθεση η γέννηση του Ιησού με την ανακάλυψη του DNA και με τη φετινή διάσκεψη της Κοπεγχάγης για το κλίμα.

Ψάχνουμε το νικητή, τον πρώτο, να τον βραβεύσουμε να τον κάνουμε ήρωα, πρότυπο. Αλήθεια, ποιος δημιουργεί τα πρότυπα;

Μιλούσα για το σχολείο αυτό. Αναρωτιέμαι: Το σχολείο είναι ο μοναδικός φορέας μετάδοσης γνώσης; Μόνο το σχολείο προσφέρει παιδεία;

Σήμερα, που η γιαγιά με κότσο και ποδιά κουζίνας φαντάζει «πλάσμα εξωγήινο» (Claire Bretecher), σήμερα που εξαφανίστηκε το Παιδαγωγείο του τζακιού όπως μας λέει ο κ. Τσολάκης, που στην οικογένεια χρεώνουμε έλλειψη χρόνου, έλλειψη επαφής, που ζούμε σε ένα κόσμο μιας χρήσης, που όλα όσα μας περιβάλλουν, αντικείμενα αλλά και ιδέες ξεπερνιούνται τόσο γρήγορα όσο και τα κινητά τηλέφωνα.

 H τηλεόραση ο συνήθης ύποπτος.

H τηλεόραση αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα: κάτι που βρίσκεται στο κέντρο της επικαιρότητας για ένα εικοσιτετράωρο, γίνεται τελείως ασήμαντο (παύει να υπάρχει) ακριβώς μετά από αυτό το εικοσιτετράωρο, είτε διότι βρέθηκε είτε διότι πρέπει να βρεθεί κάτι άλλο για να πάρει τη θέση του.

Λατρεία του εφήμερου,

η οποία καταλήγει στην πιο ακραία συρρίκνωση του χρόνου. Aυτό που στην αμερικανική τηλεόραση ονομάζεται attention span, δηλαδή ο ωφέλιμος χρόνος προσοχής του θεατή, πριν από μερικά χρόνια ήταν δέκα λεπτά. Στη συνέχεια, βαθμιαία, έπεσε σε πέντε λεπτά, σε ένα λεπτό και, τώρα, είναι μόλις δέκα δευτερόλεπτα. Tο τηλεοπτικό σποτ των δέκα δευτερολέπτων θεωρείται το πιο αποτελεσματικό. Tόση είναι η διάρκεια που έχουν τα σποτ τα οποία χρησιμοποιούνται στις προεκλογικές καμπάνιες. Είναι απολύτως κατανοητό ότι αυτά τα σποτ δεν περιέχουν τίποτα το ουσιαστικό, αλλά επικεντρώνονται σε δυσφημιστικούς υπαινιγμούς. Προφανώς, αυτό είναι το μόνο πράγμα που ο θεατής είναι ικανός να αφομοιώσει. Οι πολιτικοί λόγοι έχουν 400 λέξεις: τόσες μπορεί να αφομοιώσει ο ακροατής.

Τα Mέσα Mαζικής Eνημέρωσης «καλλιεργούν» - δηλαδή παραμορφώνουν με τρόπο συστηματικό - τους ανθρώπους, ούτως ώστε να μην είναι σε θέση τελικά να ενδιαφερθούν για κάτι το οποίο έχει διάρκεια μεγαλύτερη από κάποια δευτερόλεπτα, το πολύ κάποια λεπτά.

Στο σύγχρονο κόσμο των νέων τεχνολογιών ο χρόνος καταργείται, όπως παλαιότερα με την επανάσταση στις συγκοινωνίες καταργήθηκε ο χώρος.  Ο   Paul Virilio λέει «η ιστορία και η γεωγραφία ορίστηκαν ταυτόχρονα από 2 μεγάλες διαστάσεις: τη διάσταση του χώρου και τη διάσταση του χρόνου. Μόλις εισαγάγαμε και μια Τρίτη διάσταση το φως δηλ. την ταχύτητα του φωτός που ως δια μαγείας καταργεί το διάστημα του χρόνου που δημιουργεί την ιστορία»

Υψίστη αξία είναι η αμεσότητα (όλα συμβαίνουν τώρα) σαν να τα βλέπουμε στην οθόνη μιας γιγαντιαίας τηλεόρασης. Πέρυσι, μαθητής Δημοτικού που άκουγε το δάσκαλό του να μιλάει για το Πολυτεχνείο, τον ρώτησε αν πολέμησε και στην Αλβανία… και υπέρτατος στόχος η εξοικονόμηση χρόνου.

Αποσπασματικά μαθαίνεται η ιστορία χωρίς συνοχή και συνέπεια μεταξύ των γεγονότων χωρίς ανάλυση αιτίων και αποτελεσμάτων χωρίς συγκριτική μελέτη της ιστορίας των διαφόρων λαών κατά το πέρασμα των αιώνων. Ένα είδος ζάπινγκ υιοθετήσαμε ως πρότυπο σκέψης και ζωής. Αυτό χρειάζεται αναθεώρηση, πρέπει να πάρουμε το δρόμο πάλι από την αρχή: Ας συνειδητοποιήσουμε ότι η ανθρώπινη ιστορία φτιάχνεται από ανθρώπους που συνδιαλέγονται δια μέσου των αιώνων: ο Βιργίλιος απαντάει στον Όμηρο ο Ναπολέων ονειρεύεται τον Μέγα Αλέξανδρο και ο Μπαλζάκ παραθέτει τον Δάντη.

Η ανθρωπότητα έχει συγκεντρώσει εδώ και εκατοντάδες γενιές απέραντο πλούτο τον οποίο εμείς θεωρούμε αθάνατο, γιατί βρίσκεται φυλαγμένος στα βιβλία, αλλά ξεχνάμε πως η ικανότητα να διαβάζουμε και να ερμηνεύουμε αυτά τα βιβλία μπορεί να εξαφανιστεί μέσα σε λίγες δεκαετίες. Μπορούμε να ονειρευόμαστε ότι κάποιοι αντιγραφείς καλόγεροι κλεισμένοι σε σκοτεινά μοναστήρια θα διατηρήσουν τη γνώση στον αιώνα τον άπαντα.

Η νεολαία διαθέτει σήμερα τεχνολογία και βιοτικό επίπεδο τρομερά εξελιγμένο, αλλά δεν διαθέτει πνευματική καλλιέργεια δεν κατέχει τις αξίες και τις αναφορές που επέτρεψαν την ανακάλυψη και την ανάπτυξη αυτού του πλούτου.

Σαν Μεγάλοι Αλέξανδροι που πάνε να κατακτήσουν τον κόσμο, αγνοώντας τη διδασκαλία του Αριστοτέλη όμως χωρίς Αριστοτέλη ενδεχομένως δεν θα υπήρχε Αλέξανδρος. Δεν νοείται μέλλον χωρίς παρελθόν.

Επιλέξαμε ένα βραχυπρόθεσμο ωφελιμισμό. Με θλίψη διαπιστώνω πως ακόμη και η διδασκαλία πολλές φορές είναι όργανο της καταναλωτικής κοινωνίας. Βοηθά τον μαθητή όχι να εξυψωθεί, να γίνει ελεύθερος άνθρωπος, αλλά να αποκτήσει γνώσεις που θα υπηρετήσουν καλύτερα την αγορά εργασίας.                                    

Όμως η επιλογή δεν είναι ορθή. Η οικονομική μηχανή θα κολλήσει αν αφήσουμε τους νέους μας πολιτιστικά μετέωρους. Είναι μια λανθασμένη επιλογή. Λανθασμένη φιλοσοφία διότι όπως λέει ο Χάιντεγκερ «τα δένδρα μεγαλώνουν από τα κλαδιά τους αλλά και από τις ρίζες τους»

Όπλο: ο λόγος

Ο άνθρωπος έχει τη δύναμη, την  εξουσία του λόγου τη δυνατότητα να ονομάζει να δίνει ζωή, να αποκαλεί: πόσο σωστή χρήση κάνουμε αυτής της δύναμης; Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, που κάθε 15 μέρες σβήνει μια γλώσσα, τώρα χρειάζεται να χτίσουμε ένα τείχος να προστατέψουμε τη γλώσσα μας  Η Ελληνική γλώσσα έχει μια ιστορία 4.000 χρόνων περίπου

Λέει βέβαια ο Νικηφόρος Βρεττάκος

Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα
στους γαλάζιους διαδρόμους
συναντήσω αγγέλους,
θα τους μιλήσω Ελληνικά
επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες.
Μιλάνε μεταξύ τους με μουσική

Πιθανόν να μπορούμε να συνομιλήσουμε με αγγέλους (το βρίσκω εξαιρετικά ωραίο θείο), αλλά με τους ανθρώπους τι γίνεται;

Δεν μου αρέσει να κινδυνολογώ: Δεν φτωχαίνει η γλώσσα δεν χάνεται. Είναι ζωντανή, εξελίσσεται (σκεφτείτε να ξυπνήσει κάποιος που είχε καταψυχθεί πριν 50 χρόνια, δεν θα μπορεί να συνεννοηθεί -στη μάνα σου το είπες; Οι νέοι ψάχνουν νέο τρόπο έκφρασης, θέλουν να δώσουν το δικό τους γλωσσικό στίγμα στην εποχή (το βρίσκω υγιές και χαριτωμένο, ζωντανό), όμως πολύ με ανησυχεί η διαστροφή, η καταστροφή των εννοιών, η άγνοια βασικών εννοιών και η κακοποίηση, η βάναυση κακοποίηση της γλώσσας από την πλειοψηφία ενηλίκων και «μορφωμένων», με συνέπεια ελληνικές λέξεις να έχουν τελείως διαφορετικό νόημα από αυτό που ετυμολογικά θα συνεπέρανε κάποιος. Οι Εσκιμώοι έχουν 36 διαφορετικές λέξεις για το λευκό (άρα ο Εσκιμώος βλέπει 36 διαφορετικά λευκά) πολλές φορές αλλάζει το νόημα των λέξεων σε κάθε εποχή. Πώς να μιλήσεις σήμερα για την επανάσταση του ‘21 όταν επανάσταση είναι η νέα κόμμωση; Τι σήμαινε παλαιότερα Επανάσταση; (ένα καινούργιο κούρεμα αποτελεί επανάσταση στην κομμωτική τέχνη, τα νέα κουφώματα συνιστούν ποιότητα ζωής)… Τι η κρίση;

Κουλός, τζάμι, τσάγια… Ανησυχώ… Αυτό το γλωσσικό χάσμα επισύρει και ένα μεγαλύτερο πολιτισμικό χάσμα; Ταυτόχρονα λέξεις όπως Αυτόχειρας, χειραγωγώ, μισαλλοδοξία, συνονθύλευμα, ενδελεχής είναι απούσες από το λεξιλόγιό μας.     Φαντάζουν ξένες; Ως αναφορά… ανεξαρτήτου ηλικίας, … εξ απαλών ονύχων…τον επικεφαλή. Αλλά οι λέξεις είναι η βάση κάθε πραγματικής επικοινωνίας.

Η σχέση μας με τη γλώσσα, με τη γλώσσα την ελληνική χρειάζεται σίγουρα αναθεώρηση.  Αυτή η σχέση με τη γλώσσα πρέπει να αρχίσει να χτίζεται από το Νηπιαγωγείο.

Συγχωρήστε μου τη μεγάλη ευαισθησία στο θέμα της γλώσσας (λόγω ειδικότητας), αλλά σε κάθε επιστημονικό πεδίο σε κάθε γνωστικό αντικείμενο, υπάρχουν, παραλείψεις, κακοποιήσεις, σφάλματα και λάθη που δεν αναθεωρούνται γιατί προσκρούουν σε ένα δογματισμό και μια ημιμάθεια πολύ σίγουρη για τις μισές γνώσεις της. Ως επιστήμονες, γιατί αυτός ο δρόμος προδιαγράφεται για τους περισσότερους από σας, αμφισβητήστε τη γνώση, αναζητήστε καινούρια μονοπάτια για τις αλήθειες, προσθέστε τη δική σας την προσωπική γνώση στη συμπαντική.

Μην ξεχνάτε ότι επιστήμων από το ρήμα «επίσταμαι» γνωρίζω πολύ καλά, δεν είναι επάγγελμα είναι ποιότητα ανθρώπου και αντίθετα από το γνωστό στίχο του Μούτση «το καημένο επιστήμων τελειώνει» η επιστήμη δεν τελειώνει ποτέ.

Τι άλλο θα πρέπει να γκρεμίσουμε;;; το Δογματισμό:  Κίνδυνος.

Προσοχή στο Απόλυτο το δογματικό. Τίποτε δεν είναι απόλυτο, καμία έννοια δεν υπάρχει που να μην μπαίνει στο μικροσκόπιο της κριτικής, της αμφισβήτησης και της αναθεώρησης. Δυο απλοϊκά παραδείγματα: Π.χ. ποιος αμφισβητεί ότι το μέλι είναι γλυκό; Κι όμως η γεύση του μελιού είναι πικρή για όσους έχουν ίκτερο.

Λέει ο Ηράκλειτος «θάλασσα ύδωρ καθαρώτατον και μιαρώτατον, ιχθύσι μεν πότιμον και σωτήριον ανθρώποις δε άποτον και ολέθριον» για να καταδείξει ότι πάντα υπάρχουν δύο αναγνώσεις, και όμως στον αθλητισμό, στην πολιτική, στην τέχνη, σε κάθε συναναστροφή μας, συναντάμε ανθρώπους που είναι σίγουροι για τα πάντα. Απόλυτοι, Δογματικοί. Επειδή κάθε περίσταση επικοινωνίας υπακούει στους νόμους της διαφήμισης.

Ζούμε στην εποχή του homo consumens.  Με σλόγκαν επικοινωνούμε.

Η διαφήμιση με βάση την αρχή της συνενοχής, κατασκευάζει ένα αυτόνομο σύμπαν με τις δικές του κατηγορίες σωστού και λάθους. Οι νέοι που έχουν ζήσει σ’ αυτό το σύμπαν και έχουν δεχτεί τις απαιτήσεις του γίνονται φερέφωνα, χωρίς να το αντιλαμβάνονται καν. Σε σχολείο της Τζόρτζια αποβλήθηκε μαθητής επειδή την ημέρα της Coca Cola φόρεσε μπλουζάκι της Pepsi.

Ο σοκολατένιος άνθρωπος που χαμογελάει σαν ηλίθιος, όταν τον τρώνε κομμάτι- κομμάτι. Γελοία υποπροϊόντα που αντί να προσβάλλουν την αισθητική μας και να απορρίπτονται, φέρνουν μεγαλύτερες πωλήσεις και μεγαλύτερα κέρδη στις εταιρείες.

Oι διάφορες μάρκες ρούχων, παπουτσιών, αρωμάτων έχουν οικειοποιηθεί ιδέες, αξίες ιδανικά: Θέλεις να είσαι επαναστάτης; Φόρεσε τα αθλητικά χχ. Θέλεις να είσαι οικολόγος; Φόρεσε το μπλουζάκι βδ Το α αποσμητικό σου σε μετατρέπει σε ελεύθερο άνθρωπο. Κι ενώ η επιθυμία όλων είναι να είναι μοναδικοί, ισοπεδώνονται, δεν έχουν επιλογή.

H συνενοχή του κοινού είναι τεράστια. Το κοινό ασφαλώς μόνον αθώο δεν είναι, αφού αποδέχεται το παιχνίδι και προσαρμόζεται σε ό,τι του δίνουν. 

Στην τέχνη επικρατεί η απομίμηση, ο φετιχισμός. Δεν βυθιζόμαστε στα ίδια τα έργα τέχνης ώστε να αναπτύξουμε τα δικά μας κριτήρια . Θαυμάζουμε κάτι όχι γιατί είναι πραγματικά ωραίο σύμφωνα με το δικό μας γούστο αλλά γιατί είναι οικουμενικά δηλωμένο ωραίο. Γιατί έχουν παρεμβληθεί κριτικοί τέχνης, εκδοτικοί οίκοι, οι διαφημιστές, η τηλεόραση με αδιευκρίνιστα και σκοτεινά κριτήρια και μας έχουν επιβάλλει τι θα μας αρέσει. Κι αυτό γίνεται νόρμα, συνθήκη, νόμος να το θαυμάζουμε. Ποιος θα τολμούσε να μη θαυμάσει τη Τζοκόντα;

Αυτό το φαινόμενο να νοιώθουμε ή να νομίζουμε ότι νοιώθουμε μια συγκίνηση προκατασκευασμένη ονομάζεται  Kitsch.

Οι αυθεντίες αναλαμβάνουν κάθε φορά να μεσολαβήσουν, να αποφασίσουν για μας, απαλλάσσοντας  τους ανθρώπους από την ευθύνη της αληθινής σκέψης.

Να λοιπόν κάτι που  θα πρέπει σίγουρα να αναθεωρηθεί. Θα πρέπει να μπαίνουμε κάθε φορά στη διαδικασία να ανακαλύπτουμε την ομορφιά, να εξετάζουμε με κριτήρια ουσίας για να αντιληφθούμε την ομορφιά και να αποφασίσουμε αν μας αρέσει ή όχι. Επειδή…

Ο χρόνος εξιδανικεύει Οι δικοί μας οι πρόσφυγες του ‘21 δεν έχουν καμιά σχέση με τους σημερινούς μετανάστες. Τα πρότυπα των γυναικών που προβάλλονται από την τηλεόραση και τα περιοδικά μόδας κάνουν τις γυναίκες τις αληθινές να φαίνονται λιγότερο ωραίες.

Ο Καστοριάδης στο τελευταίο βιβλίο του «H άνοδος της ασημαντότητας» μας μιλάει για την «απουσία κριτικής σκέψης», «την ενασχόληση των διανοούμενων με σχολιασμούς επί σχολιασμών και ερμηνείες επί ερμηνειών», «τη κυριαρχία των μέσων ενημέρωσης, της κατανάλωσης και του κομφορμισμού», «την απάθεια και τη συνενοχή του κοινού σε όλα όσα συμβαίνουν».

Και παλαιότερα ο Χατζηδάκης μίλησε για οργανωμένη  ασημαντότητα που ολοένα μας υποβιβάζει χειραγωγώντας τις επιθυμίες μας, ρυθμίζοντας τις προτιμήσεις μας κατά το δοκούν.

Υπάρχει μια κρίση της κριτικής

Τώρα επιβάλλεται να δημιουργήσουμε το δικό μας χρηματιστήριο αξιών: ας ξαναδιαβάσουμε τα αρχαία κείμενα, να ξαναδούμε παραστάσεις και ας ακούσουμε μουσική άμεσα, παρθένα και ας αφήσουμε να αποκαλυφτούν σε μας και μόνο σε μας τα μυστήρια της δημιουργίας. Γυρίστε την πλάτη στα πρότυπα που μας επιβάλλονται και με χιούμορ και κριτική διάθεση τολμήστε να τα απορρίψετε και να υπερασπιστείτε αυτό που σας αρέσει και σας εκφράζει. Εξάλλου όπως μας λέει ο Αριστοτέλης στο «περί ψυχής» ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που μπορεί να γελάει. Και αυτό είναι μια δύναμη: λέγεται  συχνά ότι το γέλιο μπορεί να αλλάξει τον κόσμο πολύ περισσότερο από το μπαρούτι.

Εκφράστε τα συναισθήματά σας, τις απόψεις σας ακόμη κι αν είναι ανατρεπτικές, κόντρα στο ρεύμα και στη μόδα. Τολμήστε. Κανείς δεν θα σας θυμάται για τις κρυφές σας σκέψεις. Έχετε την ευθύνη να το κάνετε. Ευθύνη απέναντι στον εαυτό σας και απέναντι σε όλους τους συγκατοίκους αυτού του πλανήτη.

Τώρα θα παίξετε σωστά το ρόλο σας ως πολίτες: Ο πολίτης λέει αυτό που σκέφτεται και αναλαμβάνει την ευθύνη των λόγων του. Κανείς δεν απαλλάσσεται από αυτή την ευθύνη. Ούτε καν εκείνος που σωπαίνει και αφήνει να μιλούν οι άλλοι γι’ αυτόν.

Σας κοιτάζω Τώρα που είσαστε έτοιμοι για το μεγάλο πέταγμα και σκέφτομαι ένα παραμύθι του Εντε όπου ο ήρωας περιμένοντας την ημέρα που θα πετούσε, περιπλανιόταν στην πόλη και κάποιος του έδωσε μια πετρούλα, κάποιος άλλος ένα ρούχο ή μια λύπη βαριά και στο τέλος ο ήρωάς μας δεν μπορούσε να πετάξει από το πολύ βάρος. Μήπως θα πρέπει να απαλλαγείτε από το βάρος;

Η απάθεια, ο κυνισμός και η πολιτική διαφθορά, η καταστροφή του περιβάλλοντος, η κατάσταση στις εξαθλιωμένες χώρες , οι πόλεμοι, η οικονομική κρίση, πόσο σας επηρεάζουν; Πόσο σας βαραίνουν;

Η ψυχή είναι μια σπίθα από αστρική ουσία, μας λέει ο Ηράκλειτος - φανταστείτε τη δύναμη που έχετε μέσα σας.

Στον Πρωταγόρα του Πλάτωνα υπάρχει ένας μύθος. όπως όλοι οι μύθοι είναι διδακτικοί: στην αρχή του κόσμου, οι άνθρωποι είχαν πάρει  τη φωτιά, την τεχνική από τον Προμηθέα, ενώ κατείχαν το λόγο, τη γλώσσα και τη λογική. Δεν μπορούσαν να ζήσουν σαν άνθρωποι: είτε εξοντωνόταν από τα ζώα, είτε σκοτωνόταν μεταξύ τους. Ο Δίας για να τους βοηθήσει τους έδωσε την Αιδώ και τη Δίκη που ήταν αχώριστες.

Η Αιδώς, η σεμνότητα, η ντροπή, η ενστικτώδης αίσθηση για το τι πρέπει να κάνουμε ώστε να φανούμε αντάξιοι του βλέμματος των άλλων, η ηθική συνείδηση, ο σεβασμός στους άγραφους νόμους, το φιλότιμο, ο αυτοσεβασμός. Η Δίκη: είναι το συναίσθημα της δικαιοσύνης, η αντίληψη του δικαίου και του άδικου, ο σεβασμός των γραπτών νόμων και των δικαιωμάτων των άλλων.
Η αιδώς λοιπόν και η δίκη αποτελούν τη βάση της κοινωνικής συμβίωσης και την προϋπόθεση για την ανάπτυξη του πολιτισμού, στοιχειοθετούν το ηθικό ιδεώδες του ελληνικού πολιτισμού. Μήπως θα έπρεπε να επαναφέρουμε στη μόδα αυτές τις αρχαίες αρετές;
Βέβαια για την κατάκτηση των παραπάνω αξιών απαιτείται επιπλέον και εσωτερικός αγώνας και προσωπική προσπάθεια του ανθρώπου.

Αυτοεκτίμηση. Ευθυκρισία και ευθύνη: Αυτές οι τρεις λέξεις είναι τα δώρα μου αυτά ας είναι τα όπλα σας για να γνωρίσετε, να επιλέξετε και να απορρίψετε να γκρεμίσετε και να δημιουργήσετε.

Με λόγια, με φυσιογνωμία, και με τρόπους
μια εξαίρετη θα κάμω πανοπλία·
και θ' αντικρύζω έτσι τους κακούς ανθρώπους
χωρίς να έχω φόβον ή αδυναμία.

Χωρίς φόβο και αδυναμία…Και φόβους θα έχουμε και επιφυλάξεις και αδυναμίες γιατί πολλές αντιξοότητες μας περιμένουν. Ο σκοπός όμως δεν είναι να αποφύγουμε την  καταιγίδα: σκοπός είναι να μάθουμε να χορεύουμε στη βροχή, να αισθανόμαστε μέσα μας τη λιακάδα.

«Υπάρχουν κάποιοι που ζωγραφίζουν τον ήλιο σα μια κηλίδα κίτρινη και κάποιοι που μεταμορφώνουν ένα κίτρινο κύκλο σε ήλιο». Πικάσο.

Εικαστικά θα κλείσω.

Και όπως ο ζωγράφος ανακατεύει χρώματα ζωντανά, και μουντά για να επιτύχει το ωραίο αποτέλεσμα, όπως οι συνθέτες συνδυάζουν τις υψηλές με τις χαμηλές νότες τους μείζονες με ελάσσονες ήχους, για να επιτύχουν την αρμονία που είναι η υψίστη αρετή, έτσι και εσείς ως χτίστες ανακατέψτε τα υλικά σας κι αυτά που συλλέξατε από το γκρέμισμα συνδέστε τα χωρίς φόβο με πολύ πάθος και έρωτα και να χτίσετε τον εαυτό σας, αλλά και τον κόσμο σας. Θυμηθείτε τον Πικάσο που είπε: Έχετε τα πινέλα διαθέτετε και  τα χρώματα, φρόντισαν γι’ αυτό οι γονείς και οι καθηγητές σας (προσθέτω εγώ) ζωγραφίστε τον παράδεισό σας και κατοικείστε τον.

Καλή δημιουργία!

 

Σημείωση: Πρόκειται για το λόγο που εκφωνήθηκε στους αποφοίτους της Ελληνογαλλικής Σχολής «Καλαμαρί», στη Θεσσαλονίκη, στις 24 Ιουνίου 2009 και παραχωρήθηκε ευγενικά στον ιστότοπο από την ομιλήτρια.

Η κ. Χρυσάνθη Ινάχογλου είναι Σχολική Σύμβουλος καθηγητών Γαλλικής Γλώσσας Κεντρικής Μακεδονίας.