Ρούσσος Βρανάς

Γλώσσες υπό εξαφάνιση

Τα παιδιά...

... καλούνται πάλι να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και µε την κοινωνία ουσιαστικά χωρίς γλωσσικό όργανο. Άλαλα και αφασικά. Άραγε πόσες λέξεις θα χαθούν από το ήδη ισχνό λεξιλόγιό τους και αυτή τη χρονιά; Οι δάσκαλοι ίσως να βρίσκονται στη θέση τους, αλλά η γλώσσα παραμένει στην εξορία εδώ και πολλές δεκαετίες. Δεν έχουν απομείνει παρά µόνο μερικά θραύσματα από το ιστορικό της σώμα, που μοιάζει πια µε δάσος υλοτομηµένο από απερίσκεπτους ανθρώπους. Παλεύουν τα παιδιά να τα συνταιριάξουν σε νοήματα, σε μια εποχή κατά την οποία οι πληροφορίες συμπυκνώνονται σε ολοένα και πιο μικρά και πρακτικά «πακέτα», µε ολοένα και περιορισμένο περιεχόμενο.

Οι διάλεκτοι...
... και οι γλώσσες του κόσμου υποχωρούν σε μεγάλους αριθμούς. Κάθε δέκα μέρες χάνεται µία, γράφει ο συγγραφέας Αλεξ Ρόουζ στο περιοδικό του αμερικανικού πανεπιστημίου Ντρέξελ. Το 40% από αυτές κινδυνεύει σήμερα µε εξαφάνιση. Για τον θάνατο των γλωσσών γράφει και ο Κ. Ντέιβιντ Χάρισον στο ομώνυµο βιβλίο του. Και εκφράζει τις ανησυχίες του. Γιατί η γλώσσα μάς δείχνει πώς δουλεύει το μυαλό. Κάθε απώλειά της σημαίνει πως κλείνει για πάντα η πόρτα σε έναν απέραντο πλούτο γνώσεων. Η γνώση συχνά είναι ενσωματωµένη μέσα στην ίδια τη γλώσσα. Όταν ένας πολιτισμός εγκαταλείπει τη μητρική του γλώσσα, όπως συμβαίνει µε την επικράτηση των παγκοσμιοποιηµένων γλωσσών (αγγλικής, αμερικανικής, ισπανικής), χάνεται για πάντα ένας ανεκτίμητος πλούτος γνώσεων. Ο λαός των Καγιάπο, ας πούμε, λέει τη μέλισσα µε 85 διαφορετικές λέξεις. Καθεμιά εξειδικεύει τις απειροελάχιστες διαφορές των μελισσών στον τρόπο πτήσης, στα τελετουργικά ζευγαρώματος, στην κατασκευή της κερήθρας. Αν η γλώσσα τους χαθεί, θα χαθεί μαζί της και ο πλούτος των μελισσοκομικών τους γνώσεων.

Η γλώσσα...
... είναι μια αποθήκη της μυθικής και ιστορικής κληρονομιάς ενός πολιτισμού. Οι ιστορίες που περνούν από γενιά σε γενιά µε την προφορική παράδοση χάνονται αμετάκλητα από τη στιγμή που θα πεθάνει και ο τελευταίος άνθρωπος που μιλάει αυτή τη γλώσσα. «Τι θα ήταν σήμερα ο δυτικός πολιτισμός χωρίς ολύμπιους αθάνατους σαν τον Δία και την Ήρα, τον Απόλλωνα και τον Διόνυσο, τον Ποσειδώνα, τον Άρη, τον Ερμή, την Αφροδίτη ή θνητούς σαν τον Νάρκισσο, τον Ενδυμίωνα, τον Πυγμαλίωνα, τον Περσέα, την Ηλέκτρα, τον Οδυσσέα;» αναρωτιέται ο Χάρισον.
«Οι θρύλοι τους ενέπνευσαν αναρίθμητες αφηγήσεις ανά τους αιώνες. Άραγε πόσες τέτοιες αφηγήσεις θα τα καταφέρουν σήμερα να περάσουν στην επόμενη γενιά;».

Ποιοι είμαστε...
... εμείς που θα πούμε στα παιδιά µας να διατηρήσουν τη γλωσσική τους κληρονομιά, έστω κι αν αυτό τους κοστίσει την πρόσβαση σε πιο πρακτικές σπουδές που οδηγούν σε πιο επικερδή καριέρα; αντηχεί ο αντίλογος. Όμως, καθώς οι γλωσσικές σπουδές υποχωρούν μπροστά στην επικράτηση του πρακτικού και προσοδοφόρου, οι αξίες που απειλούνται σήμερα µε εξαφάνιση είναι η γνώση, η παράδοση και το κάλλος. Είναι αυτά πράγματα που μπορούν να ζυγιστούν µε την εξίσωση κόστος - κέρδος;

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.

Πηγή: Εφημερίδα τα Νέα, 13-09-2010

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=2&artid=4593892

Αναδημοσίευση: www.e-keimena.gr