Τελευταία ενημέρωση: Παρασκευή 18 Φεβρουαρίου 2022

Yun Shou-P’ing (1633-1690), Cherry Blossoms and Wild Roses

Φεβρουάριος 2022

Ημερολόγια του τρέχοντος καιρού

L' ÉTAT, C’EST MOI:

ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΓΑΛΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Αρχικά, κατέχεις ένα Υπουργείο που η ίδια του η ύπαρξη δηλώνει ότι η Παιδεία είναι δημόσιο αγαθό. Αφορά δηλαδή το σύνολο της κοινωνίας, την προσπάθεια μιας χώρας για πρόοδο, για την ολοκληρωμένη και ελεύθερη ανάπτυξη των πολιτών της, για τον περιορισμό των ανισοτήτων και για δικαιοσύνη, τουλάχιστον ως προς την παροχή της δυνατότητας σε όλους να μορφωθούν και να βελτιώσουν τις επιλογές της ζωής τους. Αυτό δεν είναι καινούργιο ούτε και συνιστά ανακάλυψη της Αμερικής: από τον καιρό του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, του Ανθρωπισμού, του Ορθολογισμού και του Διαφωτισμού στο όνομα των οποίων υποτίθεται ότι ομνύεις (εκτός κι αν δεν ομνύεις), όλοι γνωρίζουν ότι μέσα από την Παιδεία έχεις τη δυνατότητα να βελτιώσεις τους ανθρώπους και την ποιότητα μιας κοινωνίας. Και επιπλέον, αυτό επιβάλει το Σύνταγμα που ορκίστηκες να υπηρετήσεις. Αντ’ αυτών λειτουργείς κεκαλυμμένα ή απροκάλυπτα ως υπηρέτης συγκεκριμένων συμφερόντων, γίνεσαι νεροκουβαλητής στο μύλο των λίγων και απομένει η δημόσια ιδιότητά σου ως εκπροσώπου του κοινού συμφέροντος να μελαγχολεί για τη διαστροφή της σημασίας των λέξεων και το αμήχανο των εννοιών.

Εδώ έρχεται η ιδεολογία να εκλογικεύσει και να εξωραΐσει το παράδοξο και προβληματικό των «επιλογών». Το κράτος είναι πλέον ανάπηρο, ανήμπορο, ανίκανο και παράλυτο, το κράτος που οι εκάστοτε λυμαινόμενοι την εξουσία (όλοι ανεξαιρέτως!) το οδήγησαν εδώ, έτσι ώστε να νομιμοποιηθούν και να δικαιωθούν ηθικά οι «πολιτικές» επιλογές: πρώτα το απαξιώνεις συνειδητά και έμπρακτα, καθώς αντιλαμβάνεσαι αυτό το κράτος ως τσιφλίκι και ιδιοκτησία (άρα κάνεις ό,τι θέλεις: αδιαφορείς, λοιδορείς, λαφυραγωγείς, λυμαίνεσαι, βάζεις «τα δικά σου παιδιά» κ.λπ.). Έπειτα αξιοποιείς την αυτοεκπληρούμενη προφητεία της διάλυσης, πρώτα για να δικαιώσεις την ιδεολογία που επέλεξες και έπειτα για να δικαιωθείς και να σωθείς μέσα από αυτή.

Ακόμη και στην Αμερική ή τη Μεγάλη Βρετανία τέτοιες πολιτικές εγκαταλείπονται, γιατί πολύ απλά σε μία εκπαίδευση όπου όλα πουλιούνται και αγοράζονται, η παιδεία ως κοινωνική ανάγκη χάνεται και απομένουν μόνο οι στοιχημένοι και «επιτυχημένοι» των επαγγελματικών χώρων να διαγκωνίζονται και να αλληλοσφάζονται. Οι «υπόλοιποι», μετρούν απλώς ευκαιρίες και χρήματα αγωνιζόμενοι για διαβίωση και επιβίωση.

Μια εκπαίδευση, όπου καμία ποίηση, καμία φιλοσοφία, καμία έρευνα, καμία χαρά της γνώσης, καμία μη κερδοφόρος επιστήμη δεν θα έχει θέση.

Μία εκπαίδευση, όπου σε λίγο δεν θα υπάρχουν εκπαιδευτικοί να υπηρετήσουν και μια κοινωνία καχύποπτη στον ρόλο του δασκάλου (βυθισμένη στο πνεύμα του κοινωνικού αυτοματισμού που εσύ καλλιέργησες!) θα προβαίνει διαρκώς σε δίκες προθέσεων και αποτελεσμάτων.

Μία εκπαίδευση, όπου οι νόρμες παραγωγής και οι στατιστικές θα προσμετρούν την ποιότητα και το μεράκι του εκπαιδευτικού έργου.

Γραφειοκράτες, λογιστές, τεχνοκράτες, φοβισμένοι ίσως θα είναι οι εκπαιδευτικοί, αλλά δάσκαλοι όχι.

«Τέτοι' αρετή έχουν, τέτοια φώτα μας δίνουν» καθώς θα το έλεγε ο Μακρυγιάννης.

«Και μη χειρότερα» που θα έλεγε και η βαρώνη Θάτσερ.

Εδώ καταφθάνει η εξουσία που νομιμοποιεί φυσικά τις όποιες «επιλογές», αφού με αυτή τη σημαία έγινε η εκλογή, με αυτό το «πρόγραμμα» «μας εμπιστεύθηκε ο λαός και κυβερνάμε». Και όσοι δεν διάβασαν το «πρόγραμμα» και ψήφισαν, από δω πάνε και άλλοι. Όπως οι βουλευτές να πούμε, οι εκπρόσωποι, οι πιστοί στις επιταγές του αρχηγού και στην κομματική πειθαρχία. Ένα το κρατούμενο. Αλλά από τις γενικόλογες διακηρύξεις ως τις υλοποιήσεις και τις εφαρμογές υπάρχει μια απόσταση είναι η αλήθεια. Δεύτερο κρατούμενο. Το τρίτο κρατούμενο έχει να κάνει με τον τρόπο άσκησης της εξουσίας και την αλαζονεία που αυτή εκπέμπει. Με το αυταρχικό ύφος και την αυτάρεσκη βεβαιότητα, που αντιλαμβάνεται τους φορείς της εκπαίδευσης ως υπαλλήλους και όχι ως συνεργάτες στην επίτευξη του όποιου στόχου. Γιατί ακόμη και μέσα στην αυταρέσκεια και τον ναρκισσισμό της διακυβέρνησης, θα μπορούσαν ίσως κάποιοι στόχοι να γίνουν αποδεκτοί από ένα μέρος της εκπαιδευτικής κοινότητας - δεν λένε όλοι όχι σε όλα. Αλλά τώρα εμείς αποφασίζουμε, εσείς εφαρμόζετε, εμείς κατέχουμε το αλάθητο και έχουμε την εξουσία και εσείς θα εφαρμόσετε, ακόμη και αν δεν έχετε πειστεί, ακόμη και αν έχετε πολλές αναπάντητες ερωτήσεις που δεν πρόκειται να απαντηθουν ποτέ. Και βεβαίως δεν κατανοείτε τη σοφία του ηγέτη και δεν ρωτηθήκατε για τίποτα ούτε και θα ρωτηθείτε γιατί η πολλή δημοκρατία βλάπτει -τι βλακώδης διατύπωση!- και η όποια διαβούλευση είναι σε λόγια να βρισκόμαστε, μία επίφαση δημοκρατικότητας για να μη χρειάζεται πλέον να λέμε ανέκδοτα.

Αυταρχισμός, πατρωνία ή πατερναλισμός: διαλέγετε και παίρνετε.

Ούτε μεταρρύθμιση ούτε όραμα. Μια τεχνοκρατική οικονομίστικη προσέγγιση των πραγμάτων μόνο, ωφελιμιστική μέχρι αηδίας και ένα προσβλητικό πείσμα, που αντιμετωπίζει τους ανθρώπους σαν υποχείριες φιγούρες σε ένα θέατρο σκιών.

NUCCIO ORDINE

ΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ-ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΕΣ

«Θα ήταν παράλογο να θέσει κανείς υπό συζήτηση τη σημασία της επαγγελματικής κατάρτισης στους στόχους των σχολείων και των πανεπιστημίων. Αλλά το καθήκον της διδαχής θα μπορούσε να συρρικνωθεί στη διαμόρφωση αποκλειστικά γιατρών, μηχανικών ή δικηγόρων; Το να ευνοεί κανείς αποκλειστικά την επαγγελματική κατάρτιση των φοιτητών, σημαίνει ότι χάνει από τον ορίζοντά του την οικουμενική διάσταση της διαπαιδαγωγικής λειτουργίας της παιδείας: κανένα επάγγελμα δεν θα μπορούσε να ασκηθεί με συνειδητό τρόπο αν οι τεχνικές αρμοδιότητες που αυτό απαιτεί, δεν υποταχθούν σε μια ευρύτερη πολιτιστική διαμόρφωση, σε θέσηνα εμψυχώσουν τους μαθητές, να καλλιεργήσουν αυτόνομα το πνεύμα τους και να αφήσουν ελεύθερο χώρο στην περιέργεια τους. Το να ταυτίζει κανείς το ανθρώπινο ον αποκλειστικά με το επάγγελμα του θα ήταν ένα πολύ σοβαρό λάθος: σε οποιονδήποτε άνθρωπο υπάρχει κάτι το ουσιαστικό που πάει πολύ πέρα από το επάγγελμά του. Χωρίς αύτη την παιδαγωγική διάσταση, η οποία απέχει από οποιαδήποτε μορφή ωφελιμισμού, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο, για το μέλλον, να συνεχίσουμε να φανταζόμαστε υπεύθυνους πολίτες, ικανούς να εγκαταλείψουν τούς εγωισμούς τους για να αγκαλιάσουν το συλλογικό καλό, για να εκφράσουν αλληλεγγύη, για να υπερασπιστούν την ανοχή, για να διεκδικήσουν την ελευθερία, για να υπερασπιστούν τη φύση, για να στηρίξουν τη δικαιοσύνη».

(Από την "Χρησιμότητα του Άχρηστου", σελ. 119, Εκδ. Άγρα)

Marc Chagall (1887-1985), Le cheval d'ébène (Autour des mille et une nuits)

ΜΗ ΜΕ ΛΗΣΜΟΝΕΙ

Ξαφνικά, από το πουθενά, εμφανίστηκε μία πρόταση που έκανε τα πάντα άνω-κάτω. Είναι από εκείνες τις φράσεις που συναντάς αναπάντεχα σε μία πινακίδα στον δρόμο, σε μια κουβέντα στο λεωφορείο, στη συζήτηση δυο περαστικών ή αίφνης σε έναν χώρο εργασίας – δεν θα ξεχάσω το αναρτημένο Α3 σε ένα κατάστημα φωτοτυπιών «Ουδεμία καλωσύνη μένει ατιμώρητος», ουδέ μία φίλε μου, μια πρόταση-ηχώ που σβήνει αργά στον ανθρώπινο χρόνο, κάπως σαν ποινή ή σαν ετυμηγορία αγνωμοσύνης.

Αλλά τώρα, «Μη με λησμόνει». Μη με ξεχνάς. Ποιος το ζητάει; Πότε το ζητάει; Ποιος μιλάει; Ποιο είναι το υποκείμενο που παρακαλάει; / προτρέπει; / ζητάει; / ικετεύει; / παρακινεί; Και γιατί κανένα από τα ρήματα αυτά δεν επαρκεί για να αποδώσει την πικρότητα και τη λύπη αυτής της παράκλησης;

Μέχρι τώρα η συνειδητή λήθη ήταν ο απαράβατος όρος για να συνεχίσεις να ζεις. Γιατί, αν υποτεθεί ότι η ζωή είναι ένα σύνολο των ανεπανόρθωτων τραυμάτων που κλήθηκες να χρεωθείς πάνω στο σώμα της ύπαρξης, το μόνο που διαθέτεις σαν γιατρικό είναι να ξεχνάς και να πηγαίνεις παρακάτω. Ήταν η απελπισμένη τεχνική για να ξεχαστεί ο εαυτός από τις αδυσώπητες, τις ασιώπητες, σαν αιώνια καταδίκη α-λήθειες, τις αθέλητες μνήμες, που έρχονταν πάντα απρόσκλητες και αιματοκυλούσαν κατά το εικός και αναγκαίον.

Για να μην ξεχνιόμαστε.

Έρχονταν όποτε ήθελαν για να κάνουν ό,τι γουστάρουν μέσα από το ανεπανόρθωτο του χρόνου, αυτό το ηλίθιο και ακατάληπτο βέλος που χτυπάει κατευθείαν στο κέντρο του μυαλού.

Γεμίζοντάς το αδηφάγα, ανελέητα σαράκια.

Αυτές, οι απρόσκλητες μνήμες, ο ορισμός του ανόητου πόνου.

Και όχι, φυσικά όχι, η ζωή δεν είναι μόνο αυτά, τραύματα, πληγές, επουλώσεις, διπλωμένα κορμιά, σπασμοί και γιατρικά. Είναι φυσικά και όλα τα υπόλοιπα, από τα ελάχιστα χαμόγελα μέχρι την ένθεη χαρά, από τη μεθυστική απόλαυση μέχρι τα όνειρα που γίνονται αληθινά. Αλλά η μνήμη; Αν είναι μνήμη κακού, είναι ατόφιος πόνος, αν είναι μνήμη καλού, είναι νοσταλγία. Άλγος, δηλαδή σε κάθε περίπτωση πόνος για να μην ξεχνιόμαστε, τη μια για το άσχημα που γέμισαν ουλές το βασανισμένο κορμί της ζωής και την άλλη για τα όμορφα που πέρασαν πια. Για το τέλος των ωραίων πραγμάτων. Και απομένουν μόνο οι Αλεξάνδρειες που γνώρισες, οι Αρκαδίες που περπάτησες, οι παράδεισοι που έζησες. Απομένει σαν υπόμνηση ότι κάτι κατάφερες, ακόμη και αν θα πρέπει μετά οριστικά να το χάσεις.

Μέχρι σήμερα γνώριζα ότι το «Μη με λησμόνει» είναι ένα μπλε-μωβ λουλουδάκι που φυτρώνει στα βουνά και στις όχθες των ποταμών. Παράξενο όνομα για λουλούδι και για τους μύθους που το συνοδεύουν. Τώρα σκέφτομαι ότι είναι η παράκληση μιας ελάχιστης μνήμης που ζητάει διάρκεια.

Θυμάμαι Ι. Γρυπάρη. «Χαρά στον όπου γλύτωσε, χαρά στον πόχει φύγει…»

Θυμάμαι Joy Division. “Portrayal of the trauma and degeneration…”.

Μια είσοδος στην οδό Εδέσσης, στα Λαδάδικα.

Παράξενα που τα φέρνουν οι καιροί.

JOY DIVISION

DECADES

Here are the young men, the weight on their shoulders,

Here are the young men, well where have they been?

We knocked on the doors of hells darker chamber,

Pushed to the limit, we dragged ourselves in,

Watched from the wings as the scenes were replaying,

We saw ourselves now as we never had seen.

Portrayal of the trauma and degeneration,

The sorrows we suffered and never were free.

Where have they been?

Where have they been?

Where have they been?

Where have they been?

Weary inside, now our hearts lost forever,

Can’t replace the fear, or the thrill of the chase,

Each ritual showed up the door for our wanderings,

Open then shut, then slammed in our face.

Where have they been?

Where have they been?

Where have they been?

Where have they been?

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΓΙΑΓΚΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Θάνος Γιαγκόπουλος είναι ένας σιωπηλός εργάτης της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, που χρόνια τώρα προσφέρει ένα μοναδικό έργο στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ της φιλολογίας, αλλά και στους πέραν αυτής εραστές της αρχαίας ελληνικής σκέψης. Τον γνώριζα εξ ακοής από τα μαθητικά και φοιτητικά μου χρόνια σε μια πόλη-μεγάλο χωριό όπου όλοι «του χώρου» λίγο πολύ γνωριζόμαστε μεταξύ μας και όσοι κατά καιρούς πούλησαν φύκια και μεταξωτές κορδέλες, πιθανόν να έκαναν τότε χρήματα πολλά, δεν άφησαν όμως πίσω τους αξιόλογα ίχνη - στην καλύτερη περίπτωση κάποιο έργο αμυδρό και στην χειρότερη κάποια γραφικότητα για τη σκόνη του χρόνου.

Συντοπίτης του δικού μου δασκάλου, του Ε.Α. Μεσδανίτη, ερχόταν από τόπους και εποχές που έπρεπε κανείς να αγωνιστεί για τα πάντα, με τη στόφα του ανθρώπου που τίποτα δεν του δόθηκε, τίποτα δεν του χαρίστηκε και όλα έπρεπε να τα χτίσει από την αρχή, με σκληρή, σκληρότατη δουλειά. Ανήκε στη χορεία εκείνων των μεγάλων φροντιστών των δεκαετιών ’70-’90 με τη βαθιά γνώση και τη βιωματική σχέση προς την Αρχαία Ελληνική – «θα αρχίσουν να μιλούν στα αρχαία», έλεγες όταν τους άκουγες, όταν τους έβλεπες να κεντούν με βελονάκι τη υφέρπουσα μελαγχολία του Θουκυδίδη και το νηφάλιο πάθος του Πλάτωνα.

Τα θυμάμαι και τα αναφέρω αυτά, με αφορμή τον επιβλητικό τόμο «Λεξικό της Θουκυδίδου Ξυγγραφής» του Αθ. Ι. Γιαγκόπουλου, ένα έργο δεκάχρονου μόχθου και ενασχόλησης με το έργο του μεγάλου Αθηναίου ιστορικού, ένα magnum opus 1100 (!) σελίδων.

Ο Γιαγκόπουλος είχε προϊστορία με τον μεγάλο Θουκυδίδη, καθώς μετέφρασε, σχολίασε και επιμελήθηκε το σύνολο του έργου του σε 8 τόμους από τις εκδόσεις «Ζήτρος», στη Θεσσαλονίκη. (Αν και ο προσδιορισμός «ιστορικός» περιορίζει, κατά την ταπεινή μας γνώμη, τον βαθύτατα ανθρωπολογικό και οικουμενικό χαρακτήρα του Θουκυδίδειου έργου, μιας διαχρονικής ανατομίας της ανθρώπινης φύσης, του ανθρώπινου μεγαλείου και του ανθρώπινου παραλογισμού).

Το «Λεξικό της Θουκυδίδου Ξυγγραφής» είναι το μοναδικό πλήρες Λεξικό της Ιστορίας του Θουκυδίδη, όχι μόνο στα Νέα Ελληνικά αλλά και πιθανότατα διεθνώς, καθώς το προηγούμενο εγχείρημα (1843-1847) του σπουδαίου Ελβετού ελληνιστή και φιλέλληνα Elie-Ami Bétant είναι γραμμένο στα Λατινικά. Καλύπτει ζητήματα ερμηνευτικού χαρακτήρα, όπως η κυριολεκτική σημασία ενός όρου, οι συμφραστικές σημασίες του, τα χωρία στα οποία απαντάται ο συγκεκριμένος όρος, άλλες σημασίες με τις οποίες συναντάται, αλλά και τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει η χρήση της Αρχαίας Ελληνικής από τον Θουκυδίδη.

Ο Θάνος I. Γιαγκόπουλος δεν ανήκε ποτέ τυπικά στους λεγόμενους ακαδημαϊκούς κύκλους (με την τυπική σημασία της λέξης), εκεί δηλαδή όπου πρώτα προβάλλονται οι τίτλοι και μετά έρχεται ασθμαίνον, κάθιδρο και ισχνό το όποιο έργο. Ισχύει πάντα προφανώς ότι «τα ράσα δεν κάνουν τον παπά», σε μία χώρα βεβαίως όπου κυβερνά εδώ και αιώνες ένα εκτεταμένο ιερατείο…

Η έκταση και η ποιότητα του έργου του το καθιστούν αυτόχρημα ακαδημαϊκό, αλλά στο τέλος της ημέρας το ζητούμενο δεν είναι αυτό, παρά μόνο η χαρά και η πίστη του ανθρώπου σ’ αυτό που δημιουργεί, τα ατέλειωτα ξενύχτια για να βγει κάτι φωτεινό.

Το «Λεξικό της Θουκυδίδου Ξυγγραφής» είναι ένα λαμπρό και πολύτιμο κτήμα της φιλολογίας, που φωτίζει πλέον διακριτικά το «κτῆ­μα ἐς αἰ­εί» του έργου του Θουκυδίδη.

ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΜΕΝΟΥΣΕΣ ΣΙΩΠΕΣ

Manchester Orchestra

The Silence

 Why do I deserve the silence

to feel better about you?

At a loss I lost my cool

I denied that I found you

I tried to be a basket case

I did not surprise you

I'm trying to find a signal fire

Let me know when I should move

But you, amplified in the silence

Justified in the way you make me bruise

Magnified in the science

Anatomically proved that you don't need me

Why do I desire the space?

I was mourning after you

I was lost and lost my shape

There was nothing I could do

I don't want to waste away

It was all I gave to you

Take me back and take my place

I will rise right up for you

But you, amplified in the silence

Justified in the way you make me bruise

Magnified in the science

Anatomically proved that you don't need me

All the while you waste away, you're asking

"Did I really need another one to take me down?"

Everybody knows it's something that you had to live with darling

Nobody's gonna tear you down now

There is nothing you keep, there is only your reflection

There was nothing but quiet retractions

And families pleading, "Don't look in that cabinet, there's far more bad than there's good, I don't know how it got there"

That was something your father had burned in me

Twenty hours out of Homestake eternity

You can go anywhere but you are where you came from

Little girl you are cursed by my ancestry

There is nothing but darkness and agony

I can not only see, but you stopped me from blinking

Let me watch you as close as a memory

Let me hold you above all the misery

Let me open my eyes and be glad that I got here

Κωνσταντίνος Ν. Καρεμφύλλης

Boukhechina Malik, On the Top of the World, Sonchaux, Switzerland

 e-keimena.gr

Ιστότοπος για την Ελληνική Γλώσσα στην εκπαίδευση

και πεδίο βολής εξαιρετικών κειμένων στο διαδίκτυο.

Αγαπητοί φίλοι,

Το περιεχόμενο της ιστοσελίδας είναι ελεύθερο και ανοιχτό προς ανάγνωση και χρήση, για κάθε ενδιαφερόμενο.

Από την άποψη αυτή

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση ή χρήση μέρους ή του συνόλου των αναρτήσεων που περιλαμβάνονται στον ιστότοπο αυτό από μαθητές, εκπαιδευτικούς ή άλλους "κυβερνοναύτες", χωρίς να απαιτείται προηγουμένως κάποια προφορική ή γραπτή άδεια από το διαχειριστή.

Αν βρίσκετε και εσείς κάποιο νόημα στο μοίρασμα και την ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση, την πληροφορία και τη σκέψη, μπορείτε να αναφέρετε τον ιστότοπο ως πηγή, προκειμένου να τον γνωρίσουν και ενδεχομένως να τον χρησιμοποιήσουν και άλλοι.

Μπορείτε επίσης να προτείνετε και εσείς κάποιες αναρτήσεις (κείμενα, υλικό διδασκαλίας, κ.λπ.) γράφοντας το ονοματεπώνυμό σας, την ηλεκτρονική σας διεύθυνση και στέλνοντάς τα στην ηλεκτρονική διεύθυνση:

e.keimena[ant]yahoo[teleia]gr

Η ευθύνη της τελικής επιλογής του υλικού ανήκει στη διαχείριση του Ιστότοπου.

ΤεχνικήΥποστήριξη: Netzapping Internet Services