Μιχάλης Μητσός

Επιθανάτιος ρόγχος

"Ο επιθανάτιος ρόγχος του καπιταλισμού»: ένα βιβλίο µε αυτόν τον φιλόδοξο, προκλητικό, αν και όχι ακριβώς πρωτότυπο τίτλο, αξίζει ασφαλώς την προσοχή του φιλομαθούς αναγνώστη. Πόσω µάλλον όταν συγγραφέας είναι ο πιο ανατρεπτικός οικονομολόγος της Γαλλίας. Τ’ όνομά του, Πολ Ζοριόν.

Από τον 19ο αιώνα – λέει σε συνέντευξή του που δημοσιεύεται στον «Νουβέλ Οµπζερβατέρ» – ο τρόπος που χρησιμοποιείται η οικονομική επιστήμη έχει οδηγήσει σε μια σειρά χονδροειδών λαθών. Το μεγαλύτερο από τα λάθη αυτά είναι η ψευδαίσθηση ότι τα δανεικά ισοδυναμούν µε πραγματικό πλούτο, όπως είναι τα χρήματα ή οι πολύτιμοι λίθοι. Τα παράγωγα των δανείων, η τιτλοποίησή τους και όλα όσα ακολούθησαν τα τελευταία χρόνια, αποκάλυψαν τον εύθραυστο χαρακτήρα ενός συστήματος που έμοιαζε ανίκητο. Παράλληλα, διάφοροι διπλωματούχοι του ΜΙΤ που καλούνταν να υπερασπιστούν τα συμφέροντα των ισχυρών άρχισαν να αναπτύσσουν θεωρίες που περιέγραφαν ένα σύστημα όχι όπως είναι, αλλά όπως θα ήθελαν εκείνοι να είναι. Αυτό έγινε κυρίως κατά την κρίσιμη δεκαετία 1980-1990. Όταν κατέρρευσε η Lehman Brothers, τα κράτη ενίσχυσαν τις τράπεζες µε εκατοντάδες δισεκατομμύρια, μετατρέποντας το ιδιωτικό χρέος σε δημόσιο. Τα ελλείμματα διογκώθηκαν. Κι αντί οι κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα κινητοποιώντας τον μηχανισμό παραγωγής, έθεσαν σε εφαρμογή προγράμματα λιτότητας που τιμωρούν τους φτωχούς και τη μεσαία τάξη.

Τρεις είναι οι λόγοι, σύμφωνα µε τον συγγραφέα, που εξηγούν τα αδιέξοδα του καπιταλισμού. Ο πρώτος είναι ότι εξαιτίας των όλο και πιο σύνθετων προϊόντων που εκδίδουν οι τράπεζες, οι οποίες έχουν αλλάξει χαρακτήρα, ο καπιταλισμός έχει πληγεί από την ίδια ασθένεια που γονάτισε τον κομμουνισμό: μια ακραία πολυπλοκότητα. Ο δεύτερος είναι ότι από τότε που έπεσε ο κομμουνισμός, ο καπιταλισμός δεν έχει πια δηλωμένο αντίπαλο. Κι επειδή εκείνοι που επωφελήθηκαν από το φαινόμενο αυτό δεν έπαψαν να προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους, ολόκληρο το σύστημα έχει αποσταθεροποιηθεί. Η τρίτη εξήγηση έχει να κάνει µε την υπέρμετρη συσσώρευση των κερδών, που επιταχύνθηκε την τριετία 2008-2011 και διαβρώνει το καπιταλιστικό οικοδόμημα.

Ο καπιταλισμός λοιπόν καταρρέει. Εναλλακτική λύση υπάρχει; Όχι προφανής, απαντά ο γάλλος οικονομολόγος. Ο κομμουνισμός σταλινικού τύπου πέθανε. Ο κινεζικός κρατικός καπιταλισμός, που μοιάζει περισσότερο µε μείγμα ταοϊσμού και λενινισμού, δεν είναι κάτι βιώσιμο. Αντί να σκεφτόμαστε όμως µε τη λογική του συστήματος, ας προβληματιστούμε γύρω από βασικές έννοιες, όπως είναι η εργασία, η ιδιοκτησία. Ας κάνουμε διάκριση, όπως έλεγε ο Κέινς, ανάμεσα στις «απόλυτες ανάγκες» µας, που µας μετατρέπουν σε πολίτες οι οποίοι αποσκοπούν στην ισότητα, και στις «σχετικές ανάγκες», οι οποίες οδηγούν σε μια αδιάκοπη συσσώρευση του πλούτου. Ή ας θυμηθούμε τον Ροβεσπιέρο, που στην ομιλία του το 1792 για τον «Επισιτισμό» έκανε διάκριση ανάμεσα στο αναγκαίο και το πλεονάζον, εφαρμόζοντας διαφορετικό καθεστώς για το καθένα...

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.

Πηγή: Εφημερίδα Τα Νέα, 07/04/2011

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=2&artid=4626059

και εδώ

http://diastaseis.blogspot.com/2011_04_01_archive.html

Αναδημοσίευση: www.e-keimena.gr