Seattle

Καταχνιά στα σκοτεινά δάση

‘‘Ο μεγάλος αρχηγός στην Ουάσιγκτον στέλνει μήνυμα πως θέλει να αγοράσει τη γη μας. Ο μεγάλος αρχηγός μηνάει ακόμα λόγια φιλικά και καλοθέλητα. Καλοσύνη του, γιατί ξέρουμε πως αυτός λίγο τη χρειάζεται αντίστοιχα τη φιλία μας. Την προσφορά του θα τη μελετήσουμε, γιατί ξέρουμε πως αν δεν το πράξουμε, μπορεί ο λευκός να προφτάσει με τα όπλα και να πάρει τη γη μας.

Πώς μπορείτε να αγοράζετε ή να πουλάτε τον ουρανό – τη ζέστα της γης; Για μας μοιάζει παράξενο. Η δροσιά του αγέρα ή το στραφτάλισμα του νερού ωστόσο δε μας ανήκουν. Πώς μπορείτε να τα αγοράζετε από μας; Κάθε κομμάτι της γης αυτής είναι ιερό για το λαό μου. Κάθε αστραφτερή πευκοβελόνα, κάθε αμμουδιά στις ακρογιαλιές, κάθε καταχνιά στα σκοτεινά δάση, κάθε ξέφωτο και κάθε ζουζούνι που ζουζουνίζει είναι, στη μνήμη και στην πείρα του λαού μου, ιερό. Είμαστε κομμάτι της γης και η γη είναι κομμάτι μας…

Ξέρουμε πως ο λευκός δεν καταλαβαίνει τους τρόπους μας. Τα μέρη της γης, το ένα μετά το άλλο, δεν κάνουν γι’ αυτόν τη διαφορά, γιατί είναι ένας ξένος που φτάνει τη νύχτα και παίρνει από τη γη όλα όσα του χρειάζονται. Η γη δεν είναι αδερφός του, αλλά εχθρός που πρέπει να τον κατακτήσει, και αφού τον κατακτήσει πηγαίνει παρακάτω. Αφήνει πίσω τους τάφους του πατέρα του και δε νοιάζεται. Αρπάζει τη γη από τα παιδιά της και δε νοιάζεται… Συμπεριφέρεται στη γη και τον ουρανό σα να ’ναι πράγματα που αγοράζονται, λεηλατούνται και πουλιούνται – σα να ’ναι πρόβατα ή χάντρες. Με το ταμάχι που έχει θα καταπιεί τη γη και θα αφήσει πίσω του μια έρημο.

Η όψη που παρουσιάζουν οι πολιτείες σας, πονάει τα μάτια του ερυθρού ανθρώπου. Όμως αυτό μπορεί και να συμβαίνει, επειδή ο ερυθρόδερμος είναι άγριος και δεν καταλαβαίνει. Δεν υπάρχει ήσυχο μέρος στις πόλεις του λευκού ανθρώπου. Κανένα μέρος ν’ ακούσεις το ξετύλιγμα των φύλλων την άνοιξη ή του θρόισμα από τα φτερά του εντόμου. Και πού υπάρχει ζωή, όταν ο άνθρωπος δεν μπορεί ν’ ακούσει τη μοναχική φωνή από ένα νυχτοπούλι ή τις κουβέντες που ανοίγουν τα βατράχια γύρω από τη λίμνη τη νύχτα; Όμως αυτό ίσως συμβαίνει γιατί είμαι ερυθρόδερμος και δεν καταλαβαίνω.

Ο Ινδιάνος προτιμάει τον απαλό ήχο του αγέρα, όταν χτυπάει στο πρόσωπο της λίμνης και τη μυρωδιά αυτού του αγέρα, καθαρισμένου από μια μεσημεριάτικη μπόρα ή αρωματισμένου από τις κουκουναριές. Ο αέρας είναι πολύτιμος στον ερυθρό άνθρωπο, γιατί όλα τα πράγματα μοιράζονται την ίδια ανάσα – τα ζώα, τα δέντρα, οι άνθρωποι. Ο λευκός δε φαίνεται να δίνει προσοχή στον αέρα που ανασαίνει. Σαν ένας που χαροπαλεύει για μέρες πολλές, δεν οσμίζεται τίποτα.

Αν αποφασίσω και δεχτώ, θα βάλω έναν όρο. Τα ζώα της γης αυτής ο λευκός θα πρέπει να τα μεταχειριστεί σαν αδέρφια του. Τι είναι ο άνθρωπος δίχως τα ζώα; Αν όλα τα ζώα φύγουν από τη μέση, ο άνθρωπος θα πεθάνει από μεγάλη εσωτερική μοναξιά, γιατί όσα συμβαίνουν στα ζώα, τα ίδια συμβαίνουν στον άνθρωπο.

Ένα ξέρουμε, που μπορεί μια μέρα ο λευκός να το ανακαλύψει: ο Θεός μας είναι ο ίδιος Θεός. Μπορεί να θαρρείτε πως Εκείνος είναι δικός σας, όπως ζητάτε να γίνει δική σας η γη μας. Αλλά δεν το μπορείτε. Εκείνος είναι Θεός των ανθρώπων. Και το έλεός Του μοιρασμένο απαράλλαχτα σε ερυθρόδερμους και λευκούς. Αυτή η γη Του είναι ακριβή. Όποιος τη βλάφτει, περιφρονεί το Δημιουργό της.

Και οι λευκοί θα χαθούν – ίσως μάλιστα γρηγορότερα από άλλες φυλές. Όταν μαγαρίζεις συνέχεια το στρώμα σου, κάποια νύχτα θα πνιγείς από τις μαγαρισιές σου. Αλλά μέσα στην έκλειψή σας θα λάμπετε όλο φως, φλογισμένοι από τη δύναμη του Θεού που σας έφερε σ’ αυτή τη γη και από κάποια ανεξήγητη βουλή σας έδωσε εξουσία πάνω στον ερυθρό άνθρωπο και τη γη του. Αυτό το πεπρωμένο είναι μυστήριο για μας, γιατί δεν καταλαβαίνουμε το λόγο για τον οποίο έπρεπε όλοι οι βούβαλοι να σφαχτούν, τα άγρια άλογα δαμαστούν, οι πιο ιερές γωνιές του δάσους να γεμίσουν από τα χνώτα των ανθρώπων και οι ανθισμένοι λόφοι να λερωθούν από καλώδια που μιλούν. Και τότε πού είναι το πυκνό δάσος; Έφυγε. Πού είναι ο αετός; Έφυγε. Και τι σημαίνει να πεις ‘‘έχε γεια’’ στο φαρί σου και στο κυνήγι; Σημαίνει το τέλος της ζωής και την αρχή του θανάτου.

Αν ξέραμε, μπορεί να καταλαβαίναμε – αν ξέραμε τα όνειρα του λευκού, τις ελπίδες που περιγράφει στα παιδιά του τις μεγάλες χειμωνιάτικες νύχτες, τα οράματα που ανάβει στο μυαλό τους, ώστε ανάλογα να δέονται για την αυριανή. Αλλά εμείς είμαστε άγριοι. Μας είναι κρυφά τα όνειρα του λευκού. Και επειδή μας είναι κρυφά, θα εξακολουθήσουμε το δρόμο μας. Αν τα συμφωνήσουμε μαζί, θα το πράξουμε, για να σιγουρέψουμε τις προστατευόμενες περιοχές που μας τάξατε. Εκεί θα ζήσουμε, μπορεί, τις μετρημένες μέρες μας καταπώς το θελήσουμε. Όταν ο τελευταίος ερυθρόδερμος λείψει από τη γη και, από τη μνήμη δεν απομένει παρά ο ίσκιος από ένα σύννεφο που ταξιδεύει στον κάμπο, οι ακρογιαλιές αυτές και τα δάση θα φυλάγουν ακόμα  τα πνεύματα του λαού μου – γιατί αυτή τη γη την αγαπούν, όπως το βρέφος αγαπάει το χτύπο της μητρικής καρδιάς. Αν σας την πουλήσουμε τη γη μας, αγαπήστε την καθώς την αγαπήσαμε εμείς, φροντίστε την καθώς τη φροντίσαμε εμείς, κρατήστε ζωντανή στο λογισμό σας τη μνήμη της γης, όπως βρίσκεται τη στιγμή που την παίρνετε, και με όλη σας τη δύναμη, με όλη την καρδιά σας, διατηρήστε τη για τα τέκνα σας, και αγαπήστε την καθώς ο Θεός αγαπάει όλους μας. Ένα ξέρουμε – ο Θεός σας είναι ο ίδιος Θεός. Η γη του είναι ακριβή. Ακόμα και ο λευκός δεν γίνεται να απαλλαγεί από την κοινή μοίρα.’’

Μετάφραση: Στάθης Τσαγκαρουσιάνος

[Απόσπασμα από γράμμα του αρχηγού Seattle στον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών το 1854. Ο Σιάτλ εκχώρησε τη γη του στην πολιτεία της Ουάσιγκτον ένα χρόνο αργότερα. Φοβόταν ότι καθώς οι εκτάσεις δεν θα είχαν πια το όνομά του, η ψυχή του θα ταράζονταν, κάθε φορά που, μετά το θάνατό του, ανθρώπινα χείλη θα μνημόνευαν το όνομά του. Ζήτησε λοιπόν προκαταβολικά πολλά δώρα, ως αποζημίωση του ταραγμένου ύπνου του στην αιωνιότητα. Το γράμμα δόθηκε στη δημοσιότητα από την αμερικάνικη κυβέρνηση στις 29 Μαίου 1976 και η πρώτη μετάφραση έγινε από το Ζήσιμο Λορεντζάτο. Ολόκληρο το γράμμα δημοσιεύεται στο Faber Book Of Letters, εκδ. 1988.]